Wat is oedeem?
Oedeem is een vochtophoping in een deel van het lichaam. Dit uit zich in een gevoel van zwaarte, spanning of stuwing van de huid, een pijnlijk of tintelend gevoel en toename van de omvang van het lichaamsdeel. Er zijn verschillende soorten oedeem. Een bekend oedeem is het verschijnsel van dikker wordende voeten en enkels na een warme dag. Er kan een kuiltje worden gedrukt (“pitting oedeem”). Na een nacht rust zijn de voeten weer slank.
Lymfoedeem is een speciale vorm van oedeem en kan overal in het lichaam optreden. Vaak komt het in de armen of de benen voor. Er is moeilijker een kuiltje in te drukken en het vocht verdwijnt niet of nauwelijks na een nachtje slapen.
Lymfoedeem
Lymfoedeem is een vochtophoping ten gevolge van een onvoldoende functionerend, of een defect lymfsysteem. Dit kan het gevolg zijn van een operatie waarbij lymfklieren zijn weggenomen, of door bestraling. Dit wordt secundair lymfoedeem genoemd. Ook kan het defect aangeboren zijn, dan wordt het primair lymfoedeem genoemd.
Anatomie
Het lymfsysteem loopt door het hele lichaam, voert onder andere afvalstoffen en eiwitten af en heeft een afweerfunctie. Het systeem bestaat uit lymfbanen die het vocht transporteren en uit lymfklieren die een zuiverende werking hebben. Als het lymfvocht gezuiverd is, komt het in het halsgebied weer terug in de bloedbaan. Met name in de oksels, liezen, buik en in de hals zitten veel lymfknopen.
Hoe kunt u lymfoedeem herkennen?
Lymfoedeem begint meestal met een toename van spanning op de huid, het lichaamsdeel voelt zwaarder aan. Daarna zal er ook een toename van de omvang plaatsvinden. Dit hoeft niet altijd pijnlijk te zijn, maar het zal u wel hinderen in uw dagelijkse bezigheden.
Wanneer naar een oedeemfysiotherapeut?
Lymfoedeem gaat niet vanzelf over. Als u denkt dat er bij u lymfoedeem ontstaat, neem dan contact op met uw huisarts of specialist. In overleg wordt besloten of er verder onderzoek en/of behandeling gewenst is. Voor een goede kwaliteit van de behandeling is het noodzakelijk dat u door een gespecialiseerde oedeemfysiotherapeut wordt behandeld. In onze praktijk is dat Els Van den Heuvel-Zwanenburg.
Werkwijze oedeemfysiotherapeut:
Compressietherapie
Om de afname van omvang zo snel mogelijk te realiseren, zal er in de meeste gevallen gebandageerd worden. Deze bandages zijn een belangrijk onderdeel van de therapie. Als het overschot aan vocht weg is, zal er in de meeste gevallen een therapeutisch elastische kous worden aangemeten om het effect van de therapie te behouden.
Manuele lymfdrainage
Dit is een massagetechniek gericht op stimulering van de afvoer van lymfvocht, en op het bevorderen van de functie van niet-aangedane lymfvaten c.q. klieren.
Oefentherapie
In veel gevallen bestaat er naast het lymfoedeem ook een verminderde bewegingsmogelijkheid in het operatiegebied. Ook kan de spierkracht afgenomen zijn, mede door het lymfoedeem. Door de oefeningen die u krijgt kunt u de functie van uw ledenmaat verbeteren.
Specifieke oefeningen met betrekking tot uw ademhaling verbeteren de afvoer van lymfvocht.
Zelfmanagement
Ter aanvulling van de therapie wordt u (indien mogelijk) geleerd zichzelf te masseren, te bandageren en/of te tapen. Daarnaast krijgt u oefeningen mee om de ontstane verbeteringen van het oedeem te onderhouden of verder te verbeteren.
Lymftaping
Hierbij wordt gebruik gemaakt van een specifieke tape die de huid iets optilt waardoor de onderhuidse circulatie verbetert en de afvoer van lymfvocht beter verloopt.
Kosten
Oedeemtherapie zit voor personen tot 18 jaar in het basispakket van de zorgverzekering. Boven de 18 jaar is een aanvullende verzekering nodig om in aanmerking te komen voor een vergoeding. Omdat lymftherapie een chronische indicatie heeft is het noodzakelijk dat u een verwijzing van huisarts of specialist hebt. Dan worden de behandelingen vanaf de 21e behandeling vergoed. Bij twijfel, neem contact op met uw verzekeringsmaatschappij.
Els Van den Heuvel is binnen onze praktijk gecertificeerd oedeemfysiotherapeute (1990)
Bron: Nederlandse Vereniging van Fysiotherapie binnen de Lymfologie (NVFL). www.nvfl.nl